منصور شمس احمدی/ عضو شورای‌عالی انجمن حسابداران خبره ایران

طبق مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار، بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های با سرمایه بیش از 1000 میلیارد تومان، باید علاوه‌بر تهیه صورت‌های مالی براساس استانداردهای حسابداری کشور، در سال 1395 صورت‌های مالی را براساس استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IFRS) نیز تهیه کنند. ارائه صورت‌های مالی براساس IRFS و به‌ویژه یادداشت‌های پیوست آن، از جمله یادداشت‌های مربوط به قضاوت‌ها و برآوردهای مدیریت و همچنین ریسک‌های شرکت و سیاست‌های مدیریت برای کنترل آنها، به جای یادداشت‌های غیر ضروری موجود، بر شفافیت اطلاعات مالی می‌افزاید. افزون بر آن، ارائه صورت‌های مالی بر اساس استانداردهای بین‌المللی، سرمایه‌گذاری خارجی را تسهیل می‌کند.
به نظر می‌رسد بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی به‌دلیل نداشتن اطلاعات کافی، ترجمه‌های مبهم و نامفهوم و همچنین گزارش‌های نادرست بر این باور باشند که استانداردهای حسابداری در ایران با انواع مشابه بین‌المللی تفاوت زیادی دارد. اگر واژه Corporate Governance (حاکمیت شرکتی) را در اینترنت جست‌وجو کنید، در سایت ویکی پدیا مشاهده خواهید کرد که دو استاد در دانشگاه‌های ایران، براساس تحقیقی بی‌پایه و نادرست با ارائه یکسری فرمول ثابت کرده‌اند که در ایران استانداردهای حسابداری رعایت نمی‌شود، صورت جریان وجوه نقد تهیه نمی‌شود و از ورود سهامداران جزء به مجامع عمومی جلوگیری می‌شود. در چنین شرایطی، جز این نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذاران خارجی وضعیت استانداردهای حسابداری ما را چیزی شبیه رانندگی‌مان تصور نکنند.
واقعیت این است که استانداردهای حسابرسی ما به‌طور کامل و استانداردهای حسابداری‌مان بیش از 90 درصد مشابه استانداردهای بین‌المللی است.
چالش اصلی در به‌کارگیری IFRS موضوع ارزش منصفانه (Fair Value) است. طبق IFRS، ابزارهای مالی (دارایی‌ها و بدهی‌های مالی) باید براساس ارزش منصفانه در صورت‌های مالی منعکس شوند.
ارزش منصفانه عبارت است از: قیمتی که در ازای فروش یک دارایی دریافت می‌شود یا بابت پرداخت یک بدهی در یک معامله حقیقی میان فعالان بازار در تاریخ اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بحث‌انگیزترین سرفصل‌های مشمول به‌کارگیری ارزش منصفانه در تهیه صورت‌های مالی، عبارت است از سرمایه‌گذاری ها، سرمایه‌گذاری در املاک و دارایی‌های نگهداری شده برای فروش.
طبق بند 46 استاندارد سرمایه‌گذاری‌ها (IAS 39)، در صورتی‌که برای سرمایه‌گذاری در سهام بازار فعالی وجود نداشته باشد و ارزش منصفانه آنها را نتوان به نحوی قابل اتکا اندازه‌گیری کرد، آن سرمایه‌گذاری‌ها باید به بهای تمام شده در صورت‌های مالی منعکس شوند. متوسط درصد سهام شناور در دنیا 100 درصد و در ایران حدود 15 درصد است. بنابراین قیمت‌های تابلو در همه موارد نمی‌تواند معرف ارزش منصفانه سهام باشد. در مورد سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی نیز به‌دلیل نبود اطلاعات قابل اتکا و عدم امکان استفاده از ارزیابان حرفه‌ای، این سرمایه‌گذاری‌ها هم باید به بهای تمام شده در صورت‌های مالی آنها منظور شوند.
بدیهی است پس از تست کاهش ارزش، در صورت لزوم سرمایه‌گذاری‌ها پس از کسر کاهش ارزش انباشته در صورت‌های مالی منعکس خواهند شد.
سرمایه‌گذاری در املاک نیز به‌دلیل عدم امکان استفاده از ارزیابان حرفه‌ای، طبق بند 30 استاندارد سرمایه‌گذاری در املاک (IAS 40) باید به بهای تمام شده در صورت‌های مالی انعکاس یابد. در مورد دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش نیز، طبق بند 15 استاندارد بین‌المللی شماره 5 (IFRS 5) حداقل بهای تمام شده و ارزش منصفانه باید به‌عنوان معیار اندازه‌گیری در نظر گرفته شود. استفاده از ارزش‌های منصفانه غیرقابل اتکا برخلاف استانداردهای بین‌المللی است. ارائه همزمان دو صورت مالی یکی براساس استانداردهای مالی و دیگری براساس IFRS (با ارزش‌های منصفانه غیرقابل اتکا)، موجب سردرگمی استفاده‌کنندگان شده و نه‌تنها به شفافیت اطلاعات مالی کمکی نمی‌کند، بلکه موجب پنهان شدن زیان‌های عملیاتی و ایجاد حباب قیمت‌ها در بورس خواهد شد.

منبع :سایت جامعه حسابداران رسمي